چالش‌های ۱۰گانه مدیریت بازسازی شهری پس از سوانح/بازسازی، خانه‌سازی نیست

به گزارش ایسنا، نشستی با عنوان مخاطرات طبیعی، چالش‌های زیست محیطی و بحران آب و خشکسالی در ایران امروز در دانشکده مهندسی معدن دانشگاه تهران برگزار شد و دکتر علیرضا فلاحی یکی از سخنرانان این نشست بود که با عنوان چالش‌های ۱۰ گانه مدیریت پاکسازی شهری پس از سوانح برگزار شد.

مدیرگروه سوانح و بازسازی دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی در ابتدای صحبت‌هایش گفت: من به دنبال مطرح کردن دو سوال هستم. یک اینکه اساسا آیا نیازی داریم که برنامه ریزی یا معماری بازسازی پس از سوانح داشته باشیم یا خیر؟ و سوال دوم این است که اگر خانه سازی همان بازسازی است، چه نیازی به این همه رشته و تشکیلات وجود دارد.

وی با اشاره به اینکه جامعه مانند تار عنکبوت است و گره‌های آن به هم مرتبط هستند؛ از این تعبیر در راستای صحبت‌هایش در مورد سانحه استفاده کرد و گفت: سانحه نیز واقعه‌ای است که می‌تواند این گره‌ها را متلاشی کند. این گره‌ها در مرور زمان ایجاد شده‌اند و ابتدا باید توجه کنیم که چه باید کرد تا گره‌ها تخریب نشوند و دوم اگر رخدادی اتفاق افتاد، چگونه این گره‌ها برابر آن مقاوم باشند. اینجا بحث بازسازی پس از سانحه مطرح می‌شود.

مدیرگروه سوانح و بازسازی دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی اضافه کرد: گسترش بی‌رویه شهرها، رشد جمعیت، ساخت و سازهای غیرمقاوم، شبکه‌های زیرساختی و ... از عواملی است که در جامعه ما وجود دارد و از همین رو شهر ما آماده و آبستن حوادث است. از سوی دیگر ما مخاطرات را داریم. یعنی همان وقایع طبیعی که باید اتفاق بیفتند تا به دنبال آن از این طریق انرژی‌ها تخلیه شوند. بنابراین در مقابل این آسیب‌هاست که مشکلات به وجود می‌آید.

فلاحی به توضیح در مورد چرخه بحران پرداخت و گفت: چرخه بحران به صورتی است که پس از روی دادن یک اتفاق وارد فاز مقابله می‌شویم و بعد از آن بازسازی و سپس دوران آمادگی مطرح می‌شود تا بتوانیم برای بحران‌های بعدی آماده شویم. پیشگیری موضوعی است که باید در مرکز این موارد قرار گیرد. در تمام این موارد پیشگیری باید مورد توجه قرار گیرد.

وی ادامه داد: اما سوال این است که اگر چرخه وجود دارد و کشور ما هم حادثه‌خیز است، چرا همچنان آمار تلفات بالاست، کجای کار ما می‌لنگد؟ به نظرم در فهم چرخه بحران دچار اشکال هستیم. اگر در بحران اول، اتفاقی می‌افتد باید با کارهایی که در زمینه مقابله انجام می‌دهیم به آمادگی برسیم تا در بحران بعدی مانند بحران اول نباشیم.

فلاحی گفت: هنگامی که شروع به برنامه‌ریزی برای بازسازی پس از زلزله می‌کنیم، غالبا افرادی که موجبات فاجعه را سبب شدند را سرزنش می‌کنیم اما به تدریج آشکار می‌شود که حداقل ۹۰ درصد از مسائل پیش‌رو قبل از سانحه مشخص بودند. در واقع جامعه شما مریض بوده است و مانند بیماری بوده که دردها را احساس می‌کرده ولی دکتر نمی‌رفت؛ مانند فردی که در ۳۰ سالگی یک باره فوت می‌کند و می‌گوییم چرا این اتفاق افتاده است، در حالیکه او به دردهایش توجه نکرده بود. بنابراین سانحه مانند یک تیغ است که باعث می‌شود چرک‌ها بیرون بریزد.

مدیر گروه سوانح و بازسازی دانشگاه شهید بهشتی با اشاره به سه واژه ساماندهی، بازسازی و بازتوانی گفت: ما در حوادث با این سه مواجه هستیم و بازتوانی مجموعه‌ای از اقدامات مربوط به ساماندهی و بازسازی است. ساماندهی مجموعه‌ای از عملیات و اقدامات برای عادی‌سازی شرایط بعد از وقوع بحران است.

وی در مورد بازسازی نیز گفت: در بازسازی با چه مقولاتی روبرو هستیم؟ بازسازی را چطور باید انجام بدهیم؟ آیا باید پیمانکاری بیاوریم که همه کار را انجام دهد یا اینکه باید کار بازسازی را به خود مردم بسپاریم و یا از ترکیب این دو باید استفاده کنیم. چالش بعدی ما این است که کجا باید شهری که تخریب شده را بسازیم و چه کسی هزینه‌ها را باید پرداخت کند.

فلاحی با اشاره به اینکه دو مکتب فکری در بازسازی پس از سانحه وجود دارد، گفت: یک نوع از کار این است که در کل منطقه بلدزر بیندازند و بعد دوباره به صورت شیک بسازند؛ کاری که بعد از جنگ جهانی در ورشو و پاریس انجام شد و بعد از جنگ تحمیلی در خرمشهر، آبادان و هویزه صورت گرفت. اما این کار در پاریس ورشو موفق بود ولی در خرمشهر، آبادان و هویزه موفق نشد زیرا کلاغ آمد مثل کبک راه برود ولی راه رفتن خودش را هم فراموش کرد. در بازسازی، خانه‌سازی بخشی از مساله است اما باید به کانتکس‌ها هم توجه کرد.

مدیر گروه سوانح و بازسازی دانشگاه شهید بهشتی با بیان این مقدمات در مورد اقدامات مربوط به پس از سوانح درباره چالش‌های ۱۰گانه مدیریت بازسازی شهری پس از سوانح، گفت: یکی از چالش‌ها این است که به سرعت باید خرابی‌ها را تخمین بزنیم. جابجایی در مقابل جاسازی، مشارکت در مقابل بازسازی سریع، ایجاد سازمان جدید در مقابل استفاده از ظرفیت سازمان‌های موجود، سرمایه‌گذاری دولتی در مقابل سرمایه‌گذاری خصوصی، بازسازی کالبدی مقابل ساماندهی اقتصادی، استفاده از منابع داخلی در مقابل واردات، معماری بازسازی (مراحل تامین سرپناه) و روش‌های طراحی از چالش‌های پیش‌رو هستند.

وی در پایان تاکید کرد: حرف آخر من این است که بازسازی یک تخصص است و با خانه‌سازی تفاوت بنیادین دارد.

انتهای پیام