سیمای پیامبر گرامی اسلام(ص) در آیینه وحی

مریم احمدی طایفه در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به سوره احزاب و آیه «لقَدْ کانَ لَکُمْ فِی رَسُولِ اللّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِمَنْ کانَ یَرْجُوا اللّهَ وَ الْیَوْمَ الْآخِرَ وَ ذَکَرَ اللّهَ کَثِیراً» ، اظهار کرد: «قطعا برای شما در اقتدای رسول خدا سرمشقی نیکوست و آن کس که برای خدا و روز واپسین امید دارد و خدا را فراوان یاد می‌کند» در این آیه به چند نکته اشاره شده که بسیار حائز اهمیت است، خداوند برای انسان‌ها در هستی سرمشق و الگویی بسیار خوب قرار داده و یکی از آن الگوهایی که در قرآن معرفی می‌کند، رسول خدا و خاتم پیامبران است.

وی افزود: این آیه با واژه «لقَدْ کانَ» شروع شده که این ترکیب علاوه بر اینکه تاکید را می‌رساند بر استقرار و استمرار هم دلالت دارد و اشاره به اسوه و الگو بودن پیامبر که یک تکلیف ثابت و مستقر است و تا قیامت مسلمانان باید رسول خدا را الگو و پیشوای خود قرار دهند.

احمدی طایفه عنوان کرد: واژه «رَسُولِ اللّهِ» هر زمان که مطلق به کار می‌رود و قیدی ندارد قطعا در مورد پیامبر به کار رفته و به صورت کنایی بر عمومیت رسالت ایشان نسبت به جهانیان دلالت دارد و نزول این آیه در سخت‌ترین مقطع رسالت، زمان جهاد و آن هم در جنگ احزاب است که مسلمانان در شرایط بسیار سختی قرار گرفتند.

وی تصریح کرد: نقطه کانونی و حساس این است که این پیام را خداوند در شرایط سخت به مومنین می‌فرماید و نشان می‌دهد که اسوه بودن پیامبر باید در تمامی ابعاد در اوج قرار داشته باشد و به بخشی از شخصیت او محدود نمی‌شود و در همه ابعاد، مسلمانان باید او را اسوه خودشان قرار دهند.

این استاد حوزه و دانشگاه خاطر نشان کرد: افرادی که شایستگی و توفیق تاسی به پیامبر را دارند باید سه ویژگی مهم را داشته باشند اول ایمان به خدا، اعتقاد و امید به رستاخیز و ذکر فراوان خداوند است که ایمان به مبدا و معاد انگیزه تاسی به پیامبر را فراهم می‌کند. 

وی ادامه داد: چنانچه ذکر فراوان خدا، آن را تداوم می‌بخشد بنابراین هر سه پیوند نبوت با توحید را اثبات می‌کند و بر این نکته زیربنایی تاکید دارد که رسالت و شخصیت پیامبر اعظم بستگی تام به عبودیت در پیشگاه خداوند متعال دارد.

احمدی طایفه گفت: از آیه 21 سوره احزاب چنین برداشت می‌شود که تاسی به شخصیت پیامبر اکرم محدود به مقطع زمانی یا منطقه خاصی نیست و آن وجود نازنین برای هر زمان، مکان و یا فرد الگوی منحصر به فردی است و این عمومیت استثناپذیر نیست.

وی با اشاره به سوره توبه و آیه« لَقَدْ جاءَکُمْ رَسُولٌ مِنْ أَنْفُسِکُمْ عَزیزٌ عَلَیْهِ ما عَنِتُّمْ حَریصٌ عَلَیْکُمْ بِالْمُؤْمِنینَ رَئُوفٌ رَحیمٌ»، افزود: «رسولی از خود شما به سویتان آمد که رنج‌های شما بر او سخت است و اصرار به هدایت شما دارد و نسبت به مومنان رئوف و مهربان است» این آیات طبق گفته عده‌ای از مفسرین از آخرین آیاتی است که بر پیامبر نازل شده و با آن سوره برائت پایان پذیرفته و نکته مهمی را به مسلمانان و مومنان یادآوری می‌کند.

این استاد حوزه و دانشگاه اظهار کرد: آیه 128 سوره توبه چندین صفت که از پیامبر(ص) است را برجسته و مورد توجه قرار می‌دهد این صفت از پیامبر «لَقَدْ جاءَکُمْ رَسُولٌ مِنْ أَنْفُسِکُمْ» اشاره دارد و به شدت ارتباط پیامبر با مردم که گویی پیامبر پاره‌ای از جان مردم است و از روح جامعه در سیمای پیامبر ظاهر شده و در نتیجه پیامبر را «مِنْ أَنْفُسِکُمْ» خوانده است.

وی عنوان کرد: بنابراین کسی که روح جامعه در صورت او ظاهر شود می‌تواند تمام دردهای جامعه را حس کند و به آن‌ها آگاهی دارد و در ناراحتی‌، غم‌ و اندوه با آن‌ها شریک است در نتیجه اگر سخنی به مردم می‌گوید قطعا به سود آن‌هاست و اگر گامی در راه آن‌ها برمی‌دارد قطعا در راه سعادت افراد است.

احمدی طایفه تصریح کرد: در ادامه این آیه صفت دیگری که برای پیامبر عنوان شده، «عَنِتُّمْ» است به این معنی که هر گونه ناراحتی، زیان و ضرری به شما برسد برای ایشان سخت و ناراحت کننده است و نه تنها از ناراحتی شما خشنود نمی‌شود بلکه بی‌تفاوت هم نخواهد بود و اگر اصرار بر هدایت شما دارد به فکر نجات و رهایی شما از ظلم و ستم و گناه و بدبختی است.

وی تصریح کرد: صفت دیگر پیامبر «حَریصٌ عَلَیْکُمْ»، حریص از حرص می‌آید و به معنای شدت علاقه به چیزی است و این حریص بودن را به صورت مطلق بیان می‌کند که اشاره به هدایت خاصی ندارد و هرگونه خیر و سعادت، پیشرفت و ترقی و فلاح و رستگاری است، علاقه زیادی دارد.

وی افزود: بنابراین اگر فرمان می‌دهد که چه کارهایی را انجام دهید ممکن است برای شما سخت باشد اما قطعا در جهت هدایت و عزت شماست و دو صفت دیگری که در ادامه آیه آمده است، نسبت به مومنان رئوف و رحیم است.

این استاد حوزه و دانشگاه تصریح کرد: پیامبر گرامی اسلام در همه شرایط و زمان‌ها نسبت به مومنین مهربان و دلسوز است و هدایت ما را می‌خواهد و رحیم بودن پیامبر هم می‌تواند به این معنا باشد که حتی اگر در این میان افرادی حضور داشته باشند که خطاهایی را مرتکب می‌شوند؛ پیامبر رحمت دارد و در مقابل گنهکاران رحیم و مهربان است.

احمدی طایفه خاطر نشان کرد: نام حضرت محمد در قرآن کریم چهار مرتبه تکرار شده و در سوره‌های آل عمران آیه 144، سوره احزاب آیه 40، سوره محمد آیه 2 و در سوره فتح آیه 29 قرار دارد.

وی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه منظور از این موضوع که نام پیامبر(ص) در زمین و درآسمان‌ها احمد است، گفت: با توجه به روایات و احادیثی که گفته شده، زمانی که روایات در کنار هم قرار می‌گیرند متوجه می‌شویم که پیامبر (ص) از نظر خلقت نوری بر همه مخلوقات سابق هستند و اولین فردی است که خداوند خلق کرده است.

وی ادامه داد: بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که پیامبر دارای دو بعد متفاوت زمین و آسمان و یا به تعبیری دیگر بعد ظاهری و باطنی است که خداوند در هر بعد، ایشان را با نام خاص نامیدند و طبق روایات، خداوند نام آن حضرت را از نام خودش مشتق کرده و نور حضرت محمد(ص) از نور خداست و همه عالم به برکت وجود آن حضرت خلق شده‌اند.  

این استاد حوزه و دانشگاه اظهار کرد: یک اصطلاح قرآنی دیگر هم وجود دارد که از ریشه حمد، احمد و محمد است و آن اصطلاح مقام محمود است، البته این مقام مختص پیامبر نیست بلکه ائمه و مومنین حقیقی هم طبق روایات می‌توانند در این مقام قرار گیرند و یا برای رسیدن به این مقام از خداوند در خواست کنند.

وی عنوان کرد: مقام محمود به عنوان یک منزلت در سلوک الهی است که طبق آیات قرآن حاصل شب زنده‌داری آن حضرت است، مقامی‌ست که پیامبر اسلام در سیر دنیوی خودش به آن رسیده هر چند که در ذات خود و در بعد باطنی و تکوین خودش دارای این مقام بود.

احمدی طایفه تصریح کرد: بنابراین در مقایسه با این نام ظاهری و باطنی آن حضرت اشاره به بعد ظاهری و باطنی دارد و رسیدن به مقام محمود که در قرآن به پیامبر وعده داده شده به این حقیقت اشاره می‌کند که حضرت در ذات خود و در عالم تکوین نور اول و برتر از همه موجودات بوده و ما در عالم تشریع برای رسیدن به این مقام که مختص حضرت محمد(ص) است مجاهده کرده و آن را در خودش محقق نموده است.

انتهای پیام