گره های کور فرش سیستان در انتظار سرانگشتی مهربان و اندیشه خلاق

به گزارش ایرنا قالی کهن و اصیل منطقه سیستان اغلب با رنگ های روشن و شاد از جمله آبی، زرد، سرمه ای، شتری، قهوه ای پررنگ و کم رنگ، سبز و خاکستری در کنار رنگ های سیاه و سفید در هر خانه ای خودنمایی می کرد اما به مرور زمان تحت تاثیر بافته های مناطق مجاور گرایش به رنگ های تیره و پرمایه پیدا کرده است.
طرح ها و نقشه های متداول در قالی کهن و بومی سیستان بسیار متنوع بوده و اغلب برپایه اشکال هندسی و انتزاعی نقش شده که برگرفته از عقاید، فرهنگ بومی و طبیعت اطراف بافندگان بوده است.
بسیاری از این نقش نگاره ها در گذر زمان به دست فراموشی سپرده شده و آنچه امروز از طرح ها و نقشه ها در دسترس است طرح فتح الهی، مددخانی، هراتی، گلدانی، گنبدی، قندانی، اساطیری، درختی قابی، گل پنجه ای، جانمازی، ترنجی، چپات اشتر و غیره است.
خشکسالی های طولانی و کاهش منابع اولیه، تغییر الگوی زندگی روستا نشینی به شهر نشینی و تغییر سلیقه مصرف کنندگان، تولید فرش های ماشینی با ابعاد مناسب فضاهای مسکونی شهری و رنگ بندی متناسب با سلیقه مشتریان از جمله عوامل رکود فرش سیستان است.
یکی از کارشناسان فرش در این حوزه معتقد است که رکود بازار مصرف بیشترین ضربه را بر پیکره هنر و صنعت فرش سیستان وارد شده است.
لیلا سندگل در گفت وگو با خبرنگار ایرنا افزود: برای بازگشت فرش سیستان به منازل باید طراحان قالی با استفاده از نیروی خلاقه و شناخت ساختار و نقوش قالی اقدام به نوآوری در زمینه فرش کنند.
وی نوآوری در ساختار و ایجاد طرح جدید، نوآوری در ترکیب بندی رنگ را مورد تاکید قرار داد و اظهارداشت: نقشه های متداول در این منطقه مانند سایر فرش های ایرانی دارای تقسیم بندی گوناگون است که هر کدام از آنها دارای سطوح رنگی خاصی هستند.
سندگل تصریح کرد: یکی از عوامل مهم در پذیرش و نوآوری تطابق آن با بازار مصرف است بنابراین اولین گام سلیقه یابی بازار هدف و مطابقت آن با شرایط موجود است.
دست اندرکار فرش سیستان برای رونق بازار و بازیابی جایگاه گذشته این فرش دست یاری به سوی رسانه ها دراز کرده و شماری از فعالان رسانه ای را برای بازدید از فعالیت فرش بافانان و کارگاه های فرش بافی و رنگرزی منطقه سیستان دعوت کردند.
عامل خوشه فرش سیستان در گفت وگو با خبرنگار ایرنا گفت: خوشه فرش سیستان در فروردین سال جاری فعالیت خود را آغاز و تاکنون چهار آموزشگاه قالی بافی، 10 بنگاه تولیدی، 2 طراح فرش، 2 رنگرز شیمیایی و گیاهی، هزار و 500 بافنده، 2 فروشگاه دستباف، سه نخریس سنتی و یک چله کش در حوزه سیستان شناسایی کرده است.
سارینا جهانتیغ افزود: پروژه خوشه فرش دستباف سیستان با تمرکز بر ارتباطات درونی بخش های مختلف خوشه و تمرکز بر زنجیره اقتصادی در تلاش است تا از تامین مواد و نهادهای اولیه تا ارایه محصول و خدمات به مصرف کننده نهایی مسیری صحیح را انتخاب کند.
وی اظهارداشت: زنجیره تولید فرش دستباف متشکل از نخ، تولیدکنندگان فرش، صادرکنندگان، طراحان و نقاشان، پرداخت کارها، قالی شویی ها، چله کش ها، رفوگرها، فروشندگان دار وابزار، رنگرزها، واحدهای تامین مواد اولیه ونهاد ها و ادارات پشتیبان فرش است.
عامل خوشه فرش دستباف سیستان با بیان اینکه زنجیره تولید فرش دستباف سیستان حلقه های مفقوده زیادی دارد تاکید کرد: به همت خوشه فرش دستباف سیستان و حمایت شهرک های صنعتی سیستان وبلوچستان بسیاری از مشاغل مربوط به فرش از انزوا خارج شده و انگیزه فعالیت دوباره را به دست آورده اند.
وی گفت: خوشه فرش دستباف منطقه سیستان در سال 1400 با توجه به کیفیت بالای فرش سیستان، افزایش میزان تولید، تثبیت برند قالی سیستان، ایجاد بازارهای جدید و ارتباط با مخاطبان سراسر دنیا از نظر کمی خوشه پیشرو در تولید فرش دستباف در منطقه جنوب شرقی تبدیل می شود.
مدیرعامل شرکت تعاونی نقش آفرینان زرنج نیز به خبرنگار ایرنا اظهارداشت: این شرکت تعاونی از سال 91 فعالیت خود را در حوزه فرش آغاز و نقشه های فرش کاشان، مشهد و اصفهان را با هنر و توان هنرمندان سیستانی تولید کرده است.
امیراسماعیل میر افزود: این شرکت از سال 93 در حوزه بافت فرش منطقه سیستان ورود و تاکنون با همت فرش بافان تعدادی از طرح های این منطقه تولید شده است.
وی بیان کرد: 80 درصد بانوان منطقه سیستان با طراحی فرش آشنا هستند و از نظر نیروی انسانی هیچ مشکلی در منطقه وجود ندارد.
مدیرعامل شرکت تعاونی نقش آفرینان زرنج با بیان اینکه تعداد زیادی از بانوان بدلیل سن بالا و نداشتن سواد نمی توانند گواهینامه فرش بافی را دریافت کنند تصریح کرد: باید دستگاه متولی حوزه فرش برای این افراد چاره اندیشی کند.
وی نداشتن بیمه را اصلی ترین مشکل فرش بافان منطقه عنوان کرد و گفت: ادارات صنعت، معدن و تجارت، فنی و حرفه ای، دانشگاه، تعاون، کار و رفاه اجتماعی، شرکت شهرک های صنعتی، موسسات مالی، صندوق امید، سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و تامین اجتماعی از جمله دستگاههای نقش آفرین در حوزه فرش هستند که امیدواریم در این زمینه گام های موثری بردارند.
میر خواستار استقرار اداره فرش در زابل شد و گفت: وجود اداره فرش در زاهدان مشکلات زیادی را برای فعالان حوزه فرش در منطقه ایجاد کرده است به طوری که هر یک از فعالان عرصه تولید فرش برای یک نامه باید مسیر بیش از 200 کیلومتری زابل – زاهدان را طی کند.
شماری از فرش بافان سیستانی در گفت وگو با خبرنگار ایرنا بزرگترین مشکل خود را نبود بیمه و فروش نرفتن محصولات تولیدی خود عنوان کرده و از مسئولان خواستند برای رونق این صنعت مهم که زمینه ساز ایجاد اشتغال و تامین معیشت بسیاری از خانواده ها می شود اقدام لازم به ویژه در بازاریابی و فروش انجام دهند.
یکی از فرش بافان منطقه سیستان گفت: از ابتدای نوجوانی با مادرم و خواهرم مشغول بافت فرش بوده و تاکنون فرش های زیادی در ابعاد مختلف تولید کرده ام.
کنیز فدایی افزود: پس از 45 سال تولید فرش متاسفانه چندی سالی است که بدلیل افزایش سن و نبودن بیمه این شغل را کنار گذاشته ام.
وی از مسئولان خواست فرش بافان منطقه را بیمه کنند تا با اطمینان بیشتری به این کار ادامه دهند.
کلثوم اربابی یکی از فرش بافان نوجوان زابل نیز گفت: 2 سال است که بهمراه مادرم فرش بافی را آغاز کرده ام و به این رشته خیلی علاقه دارم.
وی ادامه داد: متاسفانه در این 2سال تعدادی فرش تولید کرده ایم اما تاکنون پول هیچ کدام از این فرش ها نقد نشده است در حالی که من و مادرم تمام پس انداز مالی خود را برای اتمام این فرش ها هزینه کرده ایم.
اربابی گفت: مسئولان با خرید فرش های دست باف اصیل و اهدا آن به مهمانان منطقه از فرش بافان حمایت کنند.
7317** 6081 خبرنگار: حامد غلامی ** انتشار دهنده: حیدر سرایانی