کپی غیرمجاز؛ خراشی بر پیکره هنر

به گزارش ایرنا، جامعه شناسی هنر نیازمند یک فهم پدیدارشناسانه است، به گونه ای که هنر به مثابه پدیده های اثرگذار بتواند تازگی خود را حفظ کند، همچنین یکی از شیوه های ارزیابی آثار هنری از منظر زیبایی شناسی، بروز و ظهور ایده در خلق اثر است و اثر به منزله ارتباط هنر با جامعه قلمداد می شود.
اثر یک هنرمند مانند سرانگشتان انسان، مختص خود اوست و هر اثر در طول و عرض خود دارای ویژگی های روحی و روانشناختی پدیدآورنده آن است که اگر کسی بدون مطالعه آن را به نام خود کپی کند، انگار روحیات شخص دیگری را در پیکره و روان خویش جاری کرده است.
کپی برداری از آثار هنری، انتشار بدون اجازه صاحب و مولف اثر، بازنشر و چاپ مجدد، کپی برداری ساختاری و مفهومی و کپی برداری بیرونی، عواملی است که یک اثر هنری را به شدت تهدید می کند.
انگار، کپی برداری از یک اثر هنری به زمان حاضر بر نمی گردد و این عمل ریشه تاریخی دارد، «ابوالقاسم حالت» از شعرای معاصر نوشته است: «گویند انوری روزی در یکی از کوچه­های بلخ شخصی را دید که عده­ای را به گرد خود جمع کرده، اشعار وی را می­خواند و آنها را به خود نسبت می­دهد'.
این نویسنده معاصر این گونه مطرح می کند که 'انوری پیش رفته، پرسید: آیا شما این اشعار را ساخته­اید؟ جواب داد: بلی. پرسید: تخلص شما چیست؟ گفت: انوری!'
'انوری از این پر رویی متحیر شد و گفت: سبحان الله! شعر دزدی شنیده بودم، اما شاعر دزدی نشنیده بودم!'
این مثال در بسیاری از هنرها دیده می شود و در طول دهه های مختلف نیز به وقوع پیوسته است، چه اینکه در یکی از معتبرترین مسابقات جهانی عکس، یک تصویر از خود داور مسابقه از سوی عکاس تایلندی به جشنواره ارسال می شد، که تا دهه ها این مثل درباره قانون کپی رایت مورد مضحکه عام و خاص قرار دارد.
کپی رایت و ثبت یک یا بخشی از اثر هنری یا غیر هنری از سوی شخص غیر مولف، می تواند به عنوان یک تصرف عدوانی مطرح شود.
هنرمندان همواره نسبت به بهره برداری بدون مجوز و حق نشر آثارشان از سوی دیگران معترض بوده اند و آن را یک ظلم به پدیدآورندگان آن می دانند.
سالها پیش مبلغی به حساب 'هوشنگ کامکار ' از هنرمندان به نام کشور واریز می شود که اعلام شده بود در برنامه ای از یکی از آهنگ های کامکارها استفاده شده و این نشان می دهد که کشورهای مختلف جهان به قانونی کپی رایت احترام می گذارند، حتی اگر خود هنرمند اطلاعی از استفاده از هنرش نداشته باشد.
کیوان ساکت از موسیقیدانان مطرح کشور در خصوص رعایت نشدن قانون کپی رایت و بهره برداری بدون اجازه از آثار موسیقی برخی از هنرمندان گلایه فراوانی دارد و می گوید: متاسفانه این یک معضل بزرگ است و این رعایت نکردن کپی رایت به هنرمندان به صورت جدی صدمه می زند و به دلیل نهادینه نشدن فرهنگ استفاده از قانون کپی رایت کمر هنرمند راستین در برابر این کپی های غیر قانونی می شکند که صدمه زیادی از نظر اقتصادی به هنرمندان راستین وارد کرده است.
وی در گفت وگو با ایرنا در شهرکرد افزود: در بیشتر کشورهای جهان قانون کپی رایت به صورت کامل رعایت می شود و جا دارد متولیان فرهنگی در کشور به صورت جدی به این مساله بپردازند و قانون کپی رایت را در حوزه موسیقی به صورت کامل اجرایی کنند.
این محقق موسیقی مقامی ایران گفت: رعایت قانون کپی رایت در هنر موسیقی باعث کیفیت بخشی به آثار موسیقایی کشور می شود.
وی افزود: متاسفانه در برخی از موارد که قانون کپی رایت، رعایت نمی شود، هنرمند به ناچار آثارش را بدون هیچ وقفه ای تولید می کند و سرعت بخشیدن به آثار هنری باعث کاهش کیفیت آن می شود.
وی گفت: در کشورهایی که قانون کپی رایت به صورت کامل رعایت می شود یک هنرمند تا سالها بعد از طریق دریافت حقوق کپی رایت ارتزاق می کند.
ساکت گفت: قانون کپی رایت می تواند در جهت ارتقا بخشی و افزایش سطح کیفیت آثار موسیقایی نقش آفرینی کند.
فریدون شهبازیان، آهنگساز نیز 2 سال پیش در سفر به شهرستان بروجن این استان اعلام کرد: حقوق آهنگسازان با نقض قانون کپی رایت نادیده گرفته می شود.
وی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: اگر قانون کپی رایت در حوزه موسیقی اجرایی شود، محصولات موسیقایی با قیمت چند برابر در اختیار مخاطب قرار خواهد گرفت.
یکی از مهمترین مولفه های نجات بخش برای جلوگیری از کپی غیرقانونی اثر، اارئه لایحه جامع حمایت از حقوق مالکیت فکری و معنوی آثار هنری و ادبی است که می تواند یاری گر هنرمندان در حوزه اقتصاد هنر باشد.
معاون حقوقی و امور مجلس وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در شهرکرد گفت: قانون حمایت از مالکیت فکری یا کپی رایت در کمیسیون قضایی مجلس شورای اسلامی در حال پیگیری است و کارگروهی برای بررسی این لایحه مالکیت فکری و معنوی در کمیسیون قضایی مجلس تشکیل شده است که امید تا پایان سال این قانون به نتیجه برسد.
سید هادی حسینی در سفر به چهارمحال و بختیاری در گفت وگو با ایرنا افزود: قانون کپی رایت که به صورت کامل و جامع تدوین شده است پس از تصویب، از هنر و هنرمندان حمایت خواهد کرد، اما هم اکنون دادگاه براساس قوانین سابق رای صادر می کند.
یک دانش آموخته رشته حقوق مقطع دکترا در این زمینه می گوید: در اصل از نظر معناشناسی 'کپی رایت ' به نوعی حفاظت قانونی از آثار هنری در زمینه های علمی یا هنری و فرهنگی اطلاق می شود.
فاطمه رضایی در گفت و گو با ایرنا افزود: کپی رایت حقوق انحصاری پدیدآورنده یا مولف است که می تواند در زمینه تکثیر و اقتباس در شیوه بیان از آن بهره بگیرد.
به گفته وی، پیش نویس قانون جهانی کپی رایت که نوعی حق مالکیت است در سال 1886 در شهر 'برن' انجام شد و پس از آن کشورهای مختلف به این قانون پیوستند.
وی افزود: عهده سازمان جهانی حمایت از حقوق مالیکت معنوی Word Intellectual Property Organization یا WIPO در اواخر دهه 60 میلادی به صورت رسمی مسوول اجرای این قانون شد.
این محقق و پژوهشگر افزود: بهره گیری از آثار دیگر بدون داشتن مجوز از صاحب اثر یا بدون پرداخت حق تالیف یا تولید، به سرقت مال غیر محسوب می شود.
وی افزود: ماده یک قانون حمایت از حقوق مولفان و مصنفان و هنرمندان اذهان دارد که به مولف و مصنف و هنرمند «پدید آورنده» و به آنچه از راه دانش یا هنر و یا ابتکار آنان پدید می آید، بدون در نظر گرفتن طریقه یا روشی که در بیان و یا ظهور و یا ایجاد آن به کار رفته 'اثر' اطلاق می شود.
رضایی افزود: ماده ٤ این قانون اعلام می کند که حقوق معنوی پدید آورنده محدود به زمان و مکان نیست و غیر قبال انتقال است و در ماده 23 این قانون تاکید شده است' هرکس تمام یا قسمتی از اثر دیگری را که مورد حمایت این قانون است به نام خود یا به نام پدید آورنده بدون اجازه او یا عامداً به شخص دیگری غیر از پدید آورنده نشر یا پخش یا عرضه کند به حبس تادیبی از 6 ماه تا سه سال محکوم خواهد شد'.
به گفته وی، از این رو قانون از هنرمندان و آثار هنری به شدت حمایت می کند و باید مخاطبان نیز برای آثار هنری و هنرمندان احترام قائل شوند و حق و حقوق آثار را پرداخت کنند و از کپی کردن غیرمجاز و بدون اجازه صاحب اثر خودداری کنند.
به گزارش ایرنا، قانون کپی رایت می تواند در اقتصاد هنری و فرهنگی اثر گذار باشد و به هنرمندان در زمینه صیانت معنوی و مادی آثارشان کمک کند.
در ایران در رشته های مختلف هنری، فرهنگی و علمی سالانه صدها هزار اثر تولید می شود اما گاه این آثار بدون اجازه صاحبان آنان در فضای مجازی یا فضای حقیقی منتشر می شود.
گزارش از: محمود رئیسی**انتشاردهنده:جهانبخش صفری
2097/6021