سازمان میراث فرهنگی آثار اساتید موسیقی را حفظ کند

به گزارش خبرنگار ایرنا، محمد حقگو عصر پنجشنبه در برنامه «خنیاگران سرزمین مادری» ویژه موسیقی شناسی خراسان در فرهنگسرای ارسباران اظهار داشت: هر یک از این اساتید و بزرگان موسیقی همچون حاج حسن یگانه، محمدابراهیم شریف زاده، غلامعلی پورعطایی با مرگ خود، گنجی را بردند، نهادهای فرهنگی باید در زمان حیات اساتید موسیقی حداقل با تامین معیشت و رفع نگرانی های آنان، دانسته ها و آثارشان را ثبت و ضبط کنند و برای آیندگان حفظ کنند تا اسناد و منابعی ارزشمند برای هنرمندان جوان موسیقی باقی بماند.
وی درباره موسیقی نواحی گفت: این موسیقی تا دهه 40، به عنوان موسیقی فولکلور و محلی شناخته می شد و اواخر دهه 40 فوزیه مجد پژوهشگر موسیقی، پیشنهاد موسیقی نواحی را در رادیو و تلویزیون به محمدتقی مسعودیه داد که از آن پس ضمن تشکیل گروهی و جمع آوری اسناد، گوشه ها و مقام های در دسترس، این واژه متداول شد و موسیقی نواحی از لحاظ علمی و آکادمیک مدیون این 2 پژوهشگر است.
حقگو افزود: در حال حاضر در بخش موسیقی نواحی با مشکلات پژوهشی بسیاری مواجه هستیم و نیازمندیم که رویکردها در این حوزه تغییر کند.
این موسیقیدان افزود: موسیقی محلی، فولکلور، نواحی در نقاط مختلف کشور لایه دوم زندگی مردم بود، به این معنا که یک نفر کشاورز بود و ساز دو تار می نواخت و فرد دیگر دامدار بوده، آواز هم می خواند و هنر این افراد در خشونت های منطقه، کمبودها و خشکی کویر، صیقل می خورد و آثار محزون آنان متاثر از شرایط حزن انگیز اجتماعی و اقتصادی منطقه است.
وی اظهار داشت: پس از انقلاب، علاوه بر کالبدشکافی و رسیدگی به امور موسیقی، جشنواره های مختلفی رقابتی برگزار شد که برخی از بزرگان و هنرمندان موسیقی در این جشنواره ها حضور پیدا کرده و مورد تقدیر قرار گرفتند و جوایزی به برخی از آنان تعلق گرفت اما برخی دیگر جوایزی دریافت نکردند.
حقگو گفت: به عنوان مثال در حال حاضر در تربت جام همدلی سابق وجود ندارد و علت آن این است که ما لایه دوم زندگی مردم را به لایه اول منتقل کردیم و سرعت پیشرفت اقدامات انجام شده در حوزه موسیقی بسیار بیشتر از فرهنگسازی در این حوزه بود.
این استاد دانشگاه افزود: حضور گروه های موسیقی در جشنواره های مختلف اقدامی شایسته است اما باید مورد توجه قرار داد که چه کسانی در این جشنواره ها حضور پیدا کنند و همچنین شایسته است که نوجوانان و جوانان در جشنواره های رقابتی حضور پیدا کنند نه بزرگان و اساتید موسیقی که آثار آنان قابل تقدیر است و چنین عواملی باعث شد که خراسان از لحاظ احساسی دچار سردی شود.
وی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به تقسیمات سیاسی خراسان و ویژگی های موسیقی این خطه گفت: تقسیمات سیاسی این خطه را به سه منطقه خراسان شمالی، مرکزی (رضوی) و جنوبی تقسیم کرده و شمال خراسان، منطقه قوچان، شیروان و جنوب خراسان؛ خواف از لحاظ موسیقایی بسیار غنی هستند.
حقگو موسیقی خراسان جنوبی را متفاوت از 2منطقه خراسان شمالی و مرکزی دانست و افزود: موسیقی خراسان جنوبی، موسیقی میدانی است و در آن سازهای سرنا، دهل و دایره بیشتر مشاهده می شود و فراق خوانی و موسیقی تنها مصداق موسیقی خراسان جنوبی است.
وی اظهار داشت: به دلیل حضور قومیت های مختلف؛ کردها، کرمانج ها، ترکمن ها، ترک ها و فارس ها در شمال خراسان، یک ترکیب بسیار زیبایی از موسیقی در این منطقه ایجاد شده که بیشتر سازی است و تکنیک های سازی رشد بیشتری داشته است.
این آهنگساز با اشاره به تعابیر متفاوت ساز دو تار در شمال خراسان و منطقه خواف و تربت جام اظهار داشت: ساز دو تار در شمال خراسان ساز و راوی اصلی موسیقی است و در خواف و تربت جام آواز راوی اصلی موسیقی است و دو تارهمراهی کننده آواز است.
وی با انتقاد از وضعیت موسیقی در شرایط امروز جامعه گفت: ذائقه موسیقایی مردم در سطحی قرار گرفته که باید از یکدیگر درخواست کنیم موسیقی پخش نکنیم و من گاهی اوقات دچار تردید می شوم که کجا زندگی می کنم، تمامی این مسائل ناشی از این است افرادی در این حوزه مسئولیت برعهده گرفتند که شناختی از موسیقی ندارند و نواهای نامناسب و بی اصالت موسیقی را به هنرمندان جوان ارائه می کنیم که آنان مستعد خطا هستند و همچنین با تکریم های ناشایست هنرمندان برای حضور و ادامه فعالیت در این حوزه بی انگیزه می شوند.
در این مراسم قرار بود که از عثمان محمدپرست نوازنده پیشکسوت ساز دو تار تجلیل شود، که این هنرمند به دلیل کسالت در این برنامه حضور پیدا نکرد.
عثمان محمدپرست متولد 1307 در خواف معروف به عثمان خوافی از استادان دوتار نوازی خراسان است. وی شکل ساز دوتار را تغییر و هفت، هشت پرده موسیقی به آن افزود.
برای اولین بار در سال 91 در قالب مراسمی با حضور محمود دولت آبادی ضمن تجلیل، از سردیس این هنرمند رونمایی شد. همچنین شهریورماه 96 نیز نخستین کاشی ماندگار خراسان‌ رضوی در راستای حفظ میراث ناملموس کشور از سوی اداره ‌کل میراث ‌فرهنگی خراسان ‌رضوی بر سر در منزل عثمان محمد پرست نصب شد.
کیوان ساکت نوازنده تار نیز در این برنامه با بیان ویژگی های شخصیتی عثمان محمدپرست گفت: محمدپرست به عنوان هنرمند پیشکسوت دوتار نواز جنوب خراسان شناخته شده اما شخصیت اجتماعی، بزرگ منشی و سخاوتمندی او هم قابل تامل است.
وی افزود: محمدپرست به همراه زنده یاد مجتبی کاشانی بنیانگذار انجمن یاوری بود که تاکنون به همت این انجمن حدود 900 مدرسه در مناطق محروم کشور ساخته شده، این کاری است که هنر با مردم می کند و با کسی که با هنرش عشق می ورزد.
ساکت اظهار داشت: زبان مادری ما مدیون حکیم ابوالقاسم فردوسی است و خیام که تقویم جلالی را تدوین کرده، عطار نیشابوری، شیخ حسن خرقانی، محمدرضا شفیعی کدکنی و محمدرضا شجریان خسروآواز ایران از دیگر هنرمندان خطه خراسان هستند.
اجرای موسیقی شرق خراسان با حضور عزیز تنها (دوتار)، عبدالله امینی(آواز)، یاسمین تنها(دو تار) و اجرای موسیقی شمال خراسان با حضور ایوب سعیدی(دو تار)، امید صابری(کمانچه و آواز) و مهدی قیطاسی(دایره) از دیگر بخش های این برنامه بود.
به گزارش ایرنا، فرهنگسرای ارسباران از سال 95 برنامه «خنیاگران سرزمین مادری» را با هدف معرفی و آشنایی با موسیقی اقوام برگزار می کند که دوره اول این برنامه به موسیقی شناسی لرستان اختصاص داشت.
دومین برنامه «خنیاگران سرزمین مادری» با موضوع موسیقی شناسی خراسان عصر پنجشنبه با حضور محسن سلیمانی مدیر فرهنگی هنری منطقه 3 شهر تهران و رئیس فرهنگسرای ارسباران، محمد حقگو موسیقیدان، آهنگساز، استاد دانشگاه و هنرمندانی همچون کیوان ساکت، بیژن بیژنی، منوچهر فیروزی، علی اکبر خادم در این فرهنگسرا برگزار شد.
تقابل فرهنگی اقوام مهاجر ترک و کُرد در خطه خراسان موجب شده موسیقی نواحی شمال خراسان از نشانه های ویژه این فرهنگ ها بهره مند شود. موسیقی نواحی شمال خراسان در کنار آداب و رسوم نگاه آیینی از اقلیم جغرافیایی این سرزمین گرفته و به دو بخش عمده کوهپایه و جلگه ای تقسیم می شود . بخش آوازی موسیقی نواحی شمال خراسان بیشتر بر پایه وقایع تاریخی، آیینی و اساطیری استوار است که با داستان های شاهنامه توسط آواز و همراهی ساز اجرا می شود.
در بیشتر انواع موسیقی نواحی، مضمون اشعار و کلام نوع فواصل موسیقایی را مشخص می کند و فضایی حزن انگیز دارد.
موسیقی آوازی این سرزمین بیشتر با پرش های ملودیک بر روی فواصل خاصی پافشاری می کند و توام با برگشت های پی در پی موسیقایی است که از ویژگی های موسیقی آوازی نواحی خراسان شمالی شمرده می شود.
عمده ترین نغمات و رپرتوآر موسیقی مقامی شمال خراسان توسط دوتار اجرا می شود زیرا در بین سازهای این منطقه، بیشترین قابلیت اجرایی را دارا است و باید گفت این ساز مهمترین نقش را در شناساندن موسیقی این سرزمین به جهانیان ایفا کرده است.
تهرام/7245/ 1539