مراسم گرامیداشت مهندس توکلی در تهران برگزار می شود/ بنیانگذار صنعت نوین ایران که بود؟

مراسم گرامیداشتی به مناسبت درگذشت مهندس محمدتقی توکلی، بنیان گذار صنعت نوین ایران در مسجد جامع تهران برگزار می شود.

این مراسم روز جمعه پنجم بهمن در مسجد جامع تهران واقع در شهرک غرب، میدان صنعت، اول خیابان حسن سیف و با حضور مردم قدرشناس تهران و فعالان جامعه صنعتی کشورمان برگزار خواهد شد.

این گزارش می افزاید، مهندس محمدتقی توکلی (1310-1397) بنیانگذار صنعت نوین ایران و منطقه صنعتی غرب تبریز پس یک عمر با برکت و تلاش صادقانه در راه خدمت برای اعتلای صنعت کشورمان، صبح سه شنبه هجدهم دی ماه گذشته بر اثر عارضه ریوی در بیمارستان شمس تبریز و زادگاه خود چشم از جهان فرو بست.

مراسم تشییع و گرامیداشت پدر صنعت آذربایجان نیز صبح بیست و یکم دی، با حضور باشکوه مردم قدرشناس تبریز از محل کارخانه کبریت توکلی آغاز و در ادامه با تشییع در کارخانه ماشین سازی تبریز، در وادی رحمت تبریز به خاک سپرده شد.

مهندس توکلی که بود؟

به گزارش نصر، مهندس محمدتقی توکلی، در دهمین روز دهمین ماه دهمین سال قرن حاضر در خاک پاک تبریز چشم به جهان گشود و در دامان پدری پاک فطرت و مادری نجیب تربیت یافته و در شش سالگی اش به همراه اطفال آن دوران به مدرسه قدم گذاشته و شروع به علم آموزی کرد.

وی برای ادامه تحصیل به دبیرستان البرز تهران که در آن زمان یکی از بهترین مدارس کشور بود، فرستاده شد. او پس از اخذ مدرک دیپلم جهت تحصیلات عالیه و آکادمیک به دانشگاه نپر اسکای آمریکا رفت.

مهندس تقی توکلی در سال 1340 به افتخار وصلت با خانواده شهید سرافراز و تاریخ ساز، ثقه السلام رسید و ثمره این ازدواج موفق سه فرزند پسر و یک فرزند دختر شد.

پدر ایشان هم از فرهیختگان و تاجران بزرگ زمان خود بود که به تجارت نفت، شکر، کبریت و... مشغول بود تا اینکه در سال 1297 شمسی در تبریز اقدام به بنیانگذاری کارخانه کبریت توکلی کرد که اکنون با گذشت 100 سال هنوز هم در صنعت و اشتغال کشور نقش بسزایی دارد. از عام المنفعه بودن این کارخانه همین بس که در سالهای 1318 و 1319 جمع کارکنان این کارخانه به 900 نفر می رسید که نصف آنها مرد و نصف دیگرشان زن بودند. به غیر از این افتخار، آن مرحوم در سال 1328 اولین کارخانه برق خصوصی ایران را نیز در تبریزِ اولین احداث کرد و سندی دیگر بر افتخارات خود و دیارش افزود. سپس در جنب این کارخانه های عظیم کبریت و برق در سال 1342 کارخانه تولید نئوپان را نیز که از ضایعات کبریت تهیه می شد برای اولین بار در ایران احداث کرد و به دنبال آن کارخانه دیگری مرتبط با همین محصول، یعنی فورمیکا (روکشی که روی نئوپان کشیده می شد و آنرا در برابر رطوبت حفاظت و آنرا زیباتر می کرد) را احداث و راه اندازی کرد و بعد از آن صنعت کابینت سازی را برای اولین بار وارد بازار ایران کرد. تا آن زمان کابینت شناخته نشده بود و اگر هم کسی داشت یا خارجی بود و یا به صورت کمد های فلزی. مهندس تقی توکلی بزرگترین نقش را در تولد و رشد صنعت نوین آذربایجان و به خصوص تبریز داشته است.

بیشتر مردم بزرگترین کار ایشان را همانا احداث کارخانه عظیم ماشین سازی تبریز می دانند که در سال 1345 در منطقه صنعتی غرب تبریز احداث شد که سال هاست این کارخانه مادر صنعتی چون ستاره پر فروغی در آسمان صنعت می درخشد.

احداث این کارخانه مادر تحولی عظیم در منطقه و کشور به وجود آورد و بنیان صنعتی شدن تبریز و کشور را بنا نهاد. بعداً از این مادر صنعت، بسیاری از کارخانه های استراتژیک و تاثیرگذار تبریز منشعب شدند؛ مانند کمپرسورسازی، پمپیران، نساجی، هاکسیران، موتوژن، ریخته گری ماشین سازی و گسترش صنایع ریلی؛ که مهندس توکلی در بنیانگذاری همه این کارخانه ها نقش سازنده و تاثیرگذاری داشت.

ایشان در بنیانگذاری کارخانه بی همتای تراکتورسازی تبریز هم که می توان از آن به عنوان یک شهر صنعتی نام برد نقش بسزایی داشته اند و همچنین کارخانه ایدم که کیفیت محصولات آن زبانزد خاص و عام است.

امروز هر یک از این کارخانه ها خود به تنهایی یک قطب صنعتی برای شهری محسوب می شوند، در حالی که در سایه تلاش های این بزرگمرد همه اینها در یک جا بنام تبریز گرد آمده اند.

در گذشته، حال و آینده هزاران خانواده آبرومند از این سفره پهن شده صنعت متنعم شده و می شوند و در آینده هم بهره مند خواهند شد.

مهندس توکلی به مدت 9 سال اول مدیریت عاملی کارخانه ماشین سازی را از سال های 1345 تا 1354 بر عهده داشت. تبریز موقعیت ممتاز امروزش را مدیون زحمات این پدر زحمت کش خود می داند.

مهندس توکلی هیچ گاه از تلاش برای اعتلای صنعت و کمک به رشد آن دست برنداشت، چرا که ایشان در ساخت مجتمع های مس ایران، ذوب آهن، هپکو، آذرآب و ماشین سازی اراک و... هم نقش بسزایی داشته و در بنیان گذاری نیروگاه هسته ای بوشهر نیز در زمان وزارت نیرو نقش کلیدی ایفا نموده است.

مهندس توکلی، ابر مَرد تکرار نشدنی شهرمان امروز با عزت و شکوه و بر دوش مردم قدرشناس تبریز از کارخانه به خانه ابدی اش بدرقه شد.