چیزی متفاوت با کنسرت

به گزارش روز شنبه خبرنگار موسیقی ایرنا، در اجرای « با من بخوان» علیرضا قربانی و تیم همراهش تمام تلاش خود را کرده اند تا این پروژه بصورتی کاملا متفاوت و تا حدی ساختار شکنانه اجرا شود تا حدی که می توان گفت تمرکز این تیم بر روی اجرای متفاوت و تازه تا حدی بوده که این پروژه بیش از آنکه بتوان نام کنسرت بر روی آن گذاشت یک تجربه سمعی و بصری بود. رویدادی چنان شخصی و تجریدی بیش از هرچیزی ترجمان نمایشی ذهن کارگردان آن بود.
قسمت موسیقیایی این پروژه با بهره گیری از نوازندگانی توانمند و خلاق با ترکیبی از سازهای آکوستیک و قدرت غیر قابل انکار علیرضا قربانی در خوانندگی و خلاقیت و توانمندی حسام ناصری در تنظیم قطعات و رپرتواری جذاب می‌توانست یک کنسرت بسیار جذاب و سطح بالا را پیش کش مخاطبان خود کند.
اما متاسفانه فضایی که به واسطه ذهن زیبایی شناسانه و انتزاعی کارگردان روی صحنه طراحی شده بود هرچند زیبا و از نظر بصری بسیار جذاب بود کوچکترین ارتباطی با موسیقی جاری و ساری در سالن نداشت. تو گویی به تماشای فیلمی نشسته ای که موسیقی متن اثر دیگری را به عاریت گرفته است.
از طرفی رنگ بندی سازی و بافت و هارمونی موسیقیایی این پروژه کمترین ارتباطی با جلوه های بصری و بازی های نور و ریتم موسیقی اجرا شده کمترین سنخیتی با ریتم تند و بلند بالای پله های طراحی شده نداشت.
این از هم گسستگی صوتی و بصری و این بی ارتباطی فضای طراحی شده بشدت زیبا با موسیقی فوق العاده قوی از لحاظ ساختاری متاسفانه بخاطر ارتباط نداشتن منطقی بین فضا و موسیقی باعث شد تا علیرضا قربانی در این پروژه بیش از یک خواننده قدرتمند و تقریبا منحصر بفرد در قامت یک بازیگر نه چندان توانمند ظاهر شود و نوازندگان نام آشنا و توانمند سازهای زهی بیش از آنکه در قامت یک موسیقیدان روی صحنه دیده شوند بیشتر بصورت المان های بصری یا بهتر است بگوییم آدمکهای کوچکی در انتهای صحنه طراحی شده دیده می شدند.
به هر شکل نمی توان منکر تفاوت های ساختاری یک کنسرت و نمایش شد و نمی توان صحنه یک کنسرت را با صحنه تئاتر اشتباه گرفت.
قربانی با توجه به پیشینه درخشان و پرافتخار خود بعنوان یک خواننده باید مدت ها قبل این باور می رسید که خواننده و موسیقیدانی تمام عیار است و در بسیاری از اجراها و آلبوم ها خود را بعنوان بهترین خواننده موسیقی ایرانی در بین هم نسلان خود معرفی کرده است. او باید بپذیرد که بازیگر نیست و هرقدر در خواندن و دانش موسیقی قدر و قدرتمند است در صحنه گردانی ضعفهای عمیقی دارد؛ او یک پرفورمر نیست.
قربانی همچنین باید بپذیرد که خواننده موسیقی متن مجموعه هایی نظیر کیف انگلیسی، مدار صفر درجه، شب دهم، شهرزاد و خواننده بسیاری از آلبوم های موفق موسیقی ایرانی و ستاره درخشان دوران طلایی ارکستر ملی است و این دستاورد کمی نیست.
همچنین قربانی باید بپذیرد بسیاری از هوادارانش او را در قامت همان خواننده تمام عیار می خواهند نه بعنوان صدای جاری در متن یک رویداد بصری.
البته که او هم مانند رامین بهنا و هنرمندان دیگری که حاضر شدند در چنین پروژه هایی بازیگر سناریو هایی از پیش نوشته شده باشند در انتخاب مسیر فعالیت های هنری خود مختار است و هیچ اجباری برای توضیح و پاسخ به بسیاری از این سوالات انتقاد گونه ندارد. اما او باید بپذیرد همانقدر که وی در انتخاب نوع فعالیت آزاد است منتقدان او نیز در بیان نظراتشان به شرط رعایت انصاف آزاد هستند.
رضا موسوی کارگردان این رویداد هنرمندی است که بعد از سالها عکاسی تئاتر مدتی موفق شده بعنوان کارگردان، پرفورمنس و اجراهایی را با بهره گیری از چهره های مطرح موسیقی، در مکانهای مختلف از یک کالری هنرهای تجسمی گرفته تا صحنه تالار وحدت اجرا کند که از آن جمله می توان به پروژه ایستگاه با حضور امید نعمتی و مهیار علیزاده، طرحی نو دراندازیم، کاموفلاژ با حضور رامین بهنا اشاره کرد.
این عکاس تئاتر همواره از علاقه عمیق خود به هنرهای نمایشی سخن گفته است. این هنرمند باید بپذیرد که در امر کارگردانی ضعف های عمیقی دارد که به چند نمونه از این ضعف ها پیش تر اشاره شد.
از سویی نیز این کارگردان باید قبول کند که ایرادی ندارد او در مسیر بهره برداری از چهره های شاخص هنرموسیقی برای اجرای ذهنیات و آرمان ها و پربارتر کردن رزومه هنری خود، از چند کارگردان هم مشورت بگیرد.
او باید بپذیرد که بین دنیای عکاسی تا عالم کارگردانی فاصله بسیاری بیشتر از یک خواستن ساده وجود دارد و البته فعالیت این هنرمند بعنوان کارگردان هم انتخابی شخصی است و نمی توان بر این انتخاب نقدی وارد کرد و بر این هنرمند خرده ای گرفت. اما آنگاه که هنرمندی اثر خود را ارایه کرد باید بپذیرد که اثرش مانند هر اثر دیگری قابلیت نقد دارد و نقد به معنای عداوت نیست.
از این طرف منتقدان هم باید بدانند که برای یک موسیقیدان و خواننده، از جمله علیرضا قربانی، عشق و عطش حضور در صحنه چنان شعله ور است که گاهی این شور و عطش غیر قابل کنترل می شود و آنچه مقابل چشمان هنرمند نقش می بندد فقط و فقط بودن و ماندن در صحنه است و این همان پاشنه آشیل هنرمندان است.
در این پروژه قطعاتی جذاب زیادی در قالب عناوینی مانند پله اول تا پله ششم گنجانده و اجرا شد اما کمتر مخاطبی توانست مقصود کارگردان را از این شش پله درک کند. گنگی و مبهمی بصری و ماهوی این رویداد بصری تا حدی بود که اگر این رویداد را با چشمان بسته بشنوید بیشتر لذت خواهید برد و اگر ذهن زیایی شناس شما با تصویر بیشتر از موسیقی عجین است بهتر است با گوشهای بسته به این پرفورمنس صامت نگاه کنید.
هر چند این گروه اجرایی سعی کرده تا فرمی از موسیقی ایرانی را از پیش‌ درآمد تا تصنیف به صورت پله‌وار و اپیزودیک طراحی کند که ساز و آواز بداهه هم در آن نقش اصلی دارد. اما در اجرای این ایده بدیع و جذاب چندان موفق عمل نکرد.
ای کاش در بروشور این برنامه چند خطی درباره آنچه در ذهن کارگردان گذشته نوشته می شد تا مخاطبان ارتباط عمیق تری با این برنامه برقرار می کردند هرچند جمله ای سالها بگوش می رسد که اثر هنری را باید بی واسطه و بدون توضیح دید و دریافت. جمله ای عمیق که در بسیاری از موارد سنگری مستحکم برای فرار از هر توضیحی شده است. سنگری که از پشت دیوارهای ستبر آن صدای کسی که می پرسد معنای واژه کارگردان کنسرت چیست؟ به گوش کسی نرسیده و نخواهد رسید.
به هر صورت در این رویداد هنری که نمی توانم بطور دقیق نام کنسرت، پرفورمنس، تئاتر و یا هر چیزی دیگری بر آن بگذارم، قطعاتی از جمله «مقدمه» با شعر سهراب سپهری، «نیست شو» با شعری از مولانا و تنظیم حسام ناصری، «بوی گیسو» با شعری از شیخ نورالعین واقف لاهوری، ملودی علیرضا قربانی، تنظیم حسام ناصری در «پله اول»، «آواز خراسانی»، موسیقی فولکلور «الله مزار» با تنظیم حسام ناصری در «پله دوم»، «روزگار غریب» با شعر احمد شاملو، حمید خلف بیگی و آهنگسازی حسام ناصری در «پله سوم»، «تاج محل» به آهنگسازی سامان صمیمی، بداهه خوانی «آواز سحری» براساس مقام سحری از تصنیف‌های فولکلور موسیقی کردی در «پله چهارم»، «اواز بی قرار» با شعری از هوشنگ ابتهاج، «ارغوان» با شعری از هوشنگ ابتهاج و آهنگسازی مهیار علیزاده در «پله پنجم»، «رنگین کمان» به آهنگسازی سامان صمیمی، «تنهایی لیلا» با شعر حسین منزوی و آهنگسازی کارن همایون فر، «عشق آسان ندارد» با شعر اهورا ایمان و آهنگسازی ستاراورکی، «چهارراه استانبول» با شعر مسعود کلانتری و ملودی علیرضا قربانی و سامان صمیمی در «پله ششم» آثاری بودند که در این کنسرت با ترجمان بصری رضا موسوی پیش روی مخاطبان قرار گرفت.
آنچه بعنوان موسیقی در این برنامه اجرا شد، جدای از آنچه پیش چشمان مخاطب اجرا شد می توانست کنسرتی با حال و هوای متفاوت و ساختار شکنانه باشد.
موسیقی الکتروآکوستیک این پروژه با بهره گیری از تنظیم متفاوت و صدای قدرتمند علیرضا قربانی که در یک کلام باید نام دلنشین و قوی بر آن نهاد موفق شد تا قربانی را در قامت هنرمندی نوگرا و جسور معرفی کند که مایل است با طیف گسترده‌تری از مخاطبان موسیقی ایرانی ارتباط برقرار کند قربانی می تواند قهر و عداوت چند ساله بسیاری جوانان را با موسیقی ایرانی به انس و الفتی عمیق تبدیل کند. یعنی همان کاری که سالهاست همایون شجریان و محمد معتمدی هم آغاز کرده اند.
اما ای کاش این هنرمندان موسیقی باور کنند برای ارتباط عمیق با نسل جوان علاقمند به موسیقی، باید با موسیقی اقدام کرد نه با تئاتر و بدعتهای بی هویت ومثلا خلاقانه. هرچند که باید پذیرفت این رویدادهای سمعی بصری با خود سود سرشاری به ارمغان می آورند و نگارنده و بسیاری دیگر از شاهدان خارج گود بخوبی بر این مساله واقفند.
این پروژه از نوازندگانی چون حسام ناصری سازهای الکترونیک و سه تار، سامان صمیمی نوازنده کمانچه و سه تار، آرش پاکزاد نوازنده سازهای الکترونیک، میلاد محمدی نوازنده تار، شورانگیز و سه تار، نیلوفر محبی نوازنده ویولن، میثم مروستی نوازنده ویولا و سه تار، ماکان خوی نژاد نوازنده ویولنسل، نگار فرجی نوازنده ویولن، زکریا یوسفی نوازنده سازهای کوبه‌ای، یزدان بهمنی نوازنده سازهای کوبه‌ای و مهگل صفدری همخوان یا بک وکال تشکیل شده بود. در این بین باید از درخشش مهگل صفدری و ذکریا یوسفی بصورت ویژه ای یاد کرد.
این پروژه که حاصل کار مشترک هنرمندانی بود که بخوبی روحیه و سلیقه طیف غالب مخاطبانشان را می‌شناسند تا بیست و سوم اردیبهشت در تالار وحدت که روزگاری فقط در اختیار هنرمندان دارای مدارج بالای هنری قرار می‌گرفت و محلی برای آزمون و خطا نبود، به روی صحنه خواهد رفت. تمام بلیط این رویداد از مدت ها قبل پیش فروش شده است.
فراهنگ ** 9494 ** 1355