باید درک مشترک در اجرا کنندگان سند تحول بنیادین آموزش و پرورش ایجاد شود

به گزارش ایسنا، در این پژوهش اصطلاحات مطروحه در سند که تفسیرپذیر بوده‌اند به اختصار در سه حوزه لغوی، اصطلاحی و سیاقی بررسی و تعریف شده‌اند تا سند تحول بنیادین آموزش و پرورش کارایی و اثربخشی خود را در تمام سطوح مخاطبین خود از جمله تمام متصدیان امر تعلیم و تربیت در سطح مدارس گسترش دهد.

در ابتدای این پژوهش عنوان شده است: « سند تحول بنیادین آموزش و پرورش نقش و اهمیت سرنوشت‌سازی در جریان تعلیم و تربیت کشور می‌تواند داشته باشد. اما، تحقق این نقش و اهمیت در گرو روشن‌سازی و بکارگیری صحیح سند است.»

همچنین در ادامه نیز اشاره شده است:  شرط حداقل‌سازی، تفسیرپذیری مفاهیم سند، تعریف دقیق آن‌ها است و بر همین اساس ایجاد درک مشترک از سند بین بدنه کارشناسی و اجرایی سند از طریق تعریف اصطلاحات، گامی ضروری در مسیر اجرای سند تحول بنیادین آموزش و پرورش به شمار می‌آید.

البته از آنجا که بسیاری از مخاطبان سند، علم و دانش تخصصی در زمینه مصطلحات به کار رفته در سند را ندارند و تحصیلات آن‌ها در رشته‌های مختلف است، مفاهیم غیرواضح، مورد اختلاف و ابهام‌آمیز در معانی می‌تواند مجموعه تدابیر و اقدامات مد نظر سند در جهت تحول بنیادین در آموزش و پرورش را به درستی هدایت و اجرایی کرده و از ناسازواری و ناهمسانی آن‌ها بکاهد.

در این راستا می‌بایست در ابتدا با اصطلاحات کلیدی و بنیادی سند آشنا شویم و سپس نحوه کاربرد آن اصطلاحات را در متن سند دریابیم. باید روشن کرد که اصطلاحات و کلمات کلیدی و بنیادی سند دقیقاً به چه معنا استعمال می‌شوند و وقتی که مراد مصطلحات به کار رفته در سند روشن می‌شوند، خیلی از اختلاف‌ها در تفاسیر از بین خواهد رفت.

تعاریف اصطلاحات به کار رفته در متن سند و مستندسازی آن می‌تواند به عنوان یک مرجع برای سازمان‌ها و بدنه کارشناسی و اجرایی که به نحوی از انحاء با اجراء و کاربرد سند ارتباط دارند، مفید واقع شود.

در بخش دیگر این پژوهش اشاره شده هدف اصلی تحقیق ارائه تعریف روشن و مطلوب سیاقی اصطلاحات غیرواضح یا اختلافی به کار رفته در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش است و در این راستا اهداف فرعی عبارت‌اند از:

۱- استخراج اصطلاحات غیرواضح یا اختلافی به کار رفته در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش،

۲-  ارائه معانی لغوی اصطلاحات غیرواضح یا اختلافی به کار رفته در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش،

۳- ارائه معانی (تعریف) اصطلاحی اصطلاحات غیرواضح یا اختلافی به کار رفته در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش؟،

۴- ارائه معانی (تعریف) روشن سیاقی اصطلاحات غیرواضح یا اختلافی به کار رفته در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش.

در بخش مربوط به نوع و شیوه این پژوهش هم آمده است: پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و از نوع توصیفی – تحلیلی بوده و به روش مفهوم‌شناسی پلکانی و در دو گام انجام گرفته است.

در گام اول، اصطلاحات تفسیرپذیری که نیاز به تعریف و تبیین داشتند به روش مصاحبه گروه کانونی و به روش نمونه‌گیری هدفمند [با بهره‌گیری از نظرات کارشناسان ستادی وزارت آموزش و پرورش (۳ نفر)، معلم و مدیر مدرسه (۴ نفر؛ ۲ نفر معلم و ۲ نفر مدیر)، کارشناسان کمیسیون تعلیم و تربیت (۲ نفر)، متخصص دانشگاهی حوزه تعلیم و تربیت (۲ نفر)] و به تعداد ۱۱۵ استخراج شدند.

در گام دوم، پس از جمع‌بندی نظرات و تعیین اصطلاحات جهت تعریف، به روش مفهوم‌شناسی پلکانی به معناشناسی و تبیین آن‌ها پرداخته شد، در این بخش به منظور تعریف لغوی مفاهیم، از کتب فرهنگ لغات و به منظور معانی و تعریف اصطلاحی آن، به روش نمونه‌گیری هدفمند منابع و اسناد علمی (کتب، مقالات، پایان‌نامه‌ها، طرح‌های پژوهشی) که برای تبیین اصطلاحات مورد نظر مناسب بودند، انتخاب و بر اساس آن تعریف اصطلاحات ارائه گشته است.

در بخش معانی و تعریف سیاقی اصطلاحات، علاوه بر استفاده از اسناد پشتیبان سند تحول بنیادین آموزش و پرورش و استفاده از رویکرد هم‌معنایی، به روش نمونه‌گیری هدفمند با ۷ نفر از صاحب‌نظران در عرصه اصطلاحات استخراج شده سند تحول بنیادین آموزش و پرورش و افراد دخیل در تدوین آن سند که برای رسیدن به اهداف پژوهش مناسب بودند، مصاحبه و بعد از تحلیل محتوای آن، تعاریف سیاقی ارائه شد.

همچنین ، برای اعتباربخشی و تأیید دقت علمی و ارزیابی فرایند تعاریف اصطلاحات، با استفاده از مفهوم قابلیت اعتماد، از راهبردهای متعددی نظیر؛ راهبرد کنترل اعضا، راهبرد خودبازبینی محقق، راهبرد کثرت‌گرایی (کثرت‌گرایی در داده‌ها، در پژوهشگر و در سطح تعاریف) و راهبرد مرور همتا استفاده شده است.

همچنین اشاره شده است: شرط حداقل‌سازی تفسیرپذیری مفاهیم سند، تعریف دقیق آن‌ها است. برهمین اساس ایجاد درک مشترک از سند بین بدنه کارشناسی و اجرایی سند از طریق تعریف اصطلاحات، گامی ضروری در مسیر اجرای سند تحول بنیادین آموزش و پرورش به شمار می‌آید.

به گزارش مرکز خبر شورای عالی انقلاب فرهنگی، سند تحول بنیادین آموزش و پرورش نقش و اهمیت سرنوشت‌سازی در جریان تعلیم و تربیت کشور می‌تواند داشته باشد و تحقق این نقش و اهمیت در گرو روشن‌سازی و به‌کارگیری صحیح سند است.

با اینکه تلاش‌ها، مداقه‌ها و موشکافی‌های شورای عالی انقلاب فرهنگی و شورای تخصصی حوزوی بر عمق و اتقان این سند بسیار مهم و بنیادی افزوده است (مبانی نظری سند تحول بنیادین در نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی جمهوری اسلامی ایران،۱۷:۱۳۹۰)، اما با این وجود این تلاش‌ها و مداقه‌ها، نتوانسته است تصویری روشن از آنچه که مدنظر است، ارائه کند و هنوز با چالش مواجه است.

نقدهای وارده بر سند در این خصوص نشان می‌دهد که اصطلاحات کلیدی به کار رفته در سند تفسیرپذیر است و استعمال  اصطلاحات بار فرهنگی و معنایی خاصی را القاء می‌کند.

 با توجه به اینکه اختلاف در مبادی و مبانی در تعریف و تفسیر افراد از اصطلاحات مؤثر است و هرکس بر اساس انتظارات و پیش‌فرض‌ها و پیش‌دانسته‌های خود، برداشت‌های مختلف و متفاوتی از آن‌ها در ذهن‌دارد، درک و فهم اصطلاحات به کار رفته در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش نیز مشمول این قاعده است و از آن مستثنی نیست و ممکن است در تفهیم و تفاهم تخصصی آن ناهمسانی به وجود بیاید.

درواقع، بدون داشتن تعریفی روشن از اصطلاحات به کار رفته در سند، شناخت سند غیرممکن است. زیرا هر اصطلاح در هر رشته، متن و سند، معنا و کاربرد خاصی از آن مد نظر است. این مسئله آنجا اهمیت خود را می‌نمایند که عدم درک و استنباط صحیح و مناسب از اصطلاحات و به‌کارگیری آن‌ها در معانی متعدد و متفاوت ممکن است مشکلات فراوانی را در مقام نظر و عمل در فرایند اجرای سند تحول بنیادین آموزش و پرورش به وجود آورد.

انتهای پیام