حلقه‌های مفقود در رشد و توسعه چهارمحال و بختیاری

صنعت گردشگری با ویژگی‌های خاص خود، صنعتی پویا با آینده‌ای روشن تلقی می‌شود.

گردشگری برای استان‌هایی همچون چهارمحال و بختیاری با وجود جاذبه‌های فراوان می‌تواند به مهم‌ترین منبع کسب درآمد ارزی تبدیل شود. مشروط بر اینکه برنامه‌ریزی صحیح و همه جانبه توأم با آینده‌نگری برای آن تنظیم و اجرا شود.

با وجودی که در تمامی برنامه‌های توسعه سالیان اخیر بر رهایی از اقتصاد تک محصولی متکی بر صادرات نفت تأکید شده ولی در مقام عمل موفقیت و کامیابی قابل توجه و ملموس و محسوسی در این زمینه به دست نیامده است. رشد و توسعه صنعت توریسم در ایران به عنوان یکی از راهکارهای عملی رهایی از اقتصاد تک محصولی و متنوع سازی منابع درآمدی کشور باید بیش از پیش مورد توجه برنامه‌ریزان و سیاست‌گذاران قرار گیرد.

پروانه کمالی عضو هیأت علمی دانشگاه پیام نور شهرکرد در گفت و گو با خبرنگار ایسنا، با اشاره به توانمندی اقتصادی داخلی چهارمحال و بختیاری برای گذر از دوران تحریم و بهبود وضعیت اقتصادی بدون اتکا به بیرون، اظهار کرد: موضوع اقتصاد مقاومتی برای نخستین بار در سال ۸۹ به منظور مقابله با تحریم‌ها، تکیه بر توانمندی‌های داخلی و تبدیل فشارهای بیرونی به فرصت مطرح شد.

وی در پاسخ به این سوال که آیا ساختار اقتصادی استان به شیوه‌ای است که قدرت ایستادن در مقابل تحریم‌ها و شرایط فعلی اقتصادی را داشته باشد یا خیر؟ تصریح کرد: با نگاه به پتانسیل‌ها و مزیت‌های چهارمحال و بختیاری، در سه مقوله گردشگری، فرش و محصولات باغی می‌توان این پرسش را پاسخ داد.

وی تاکید کرد: گردشگری می‌تواند به عنوان اقتصاد سفید (اقتصاد سبز) با ایجاد بیشترین فرصت شغلی، جنبه توسعه‌ای داشته باشد و چشم‌اندازها و زمینه‌های توسعه را تقویت می‌کند.

کمالی با اشاره به جاذبه‌های گردشگری فراوان در استان همچون آبشارها، پارک‌های جنگلی، تالاب‌ها، چشمه‌ها و … و مناطقی همچون سامان که جنبه گردشگری قوی دارد، تصریح کرد: متأسفانه برای گردشگری استان اقدامی مناسب انجام نشده و از این فرصت استفاده درستی در جهت تقویت تاب‌آوری اقتصادی نشده است.

وی با بیان اینکه پتانسیل‌های گردشگری قوی در چهارمحال و بختیاری موجود است، تاکید کرد: در این استان مدیریت کافی در بخش گردشگری وجود ندارد.

این کارشناس مسائل اقتصادی به صنعت فرش دستباف به عنوان یکی دیگر از مزیت‌های استان اشاره و عنوان کرد: با وجود اینکه فرش استان به ثبت جهانی رسیده است اما سیاست‌های حمایتی مناسبی برای آن در نظر گرفته نشده و در بازار فروش محصولات تولیدی نیز حمایت چندانی وجود ندارد.

وی با بیان اینکه افزایش قیمت دلار می‌توانست بازار فرش استان را رونق ببخشد، ادامه داد: در این زمینه نسبت به بازار فرش استان کم لطفی شد و فرش‌های استان به کمترین قیمت به فروش رسید.

کمالی عدم ارتقای تکنولوژی صنعت فرش را یکی دیگر از دلایل بی‌رغبتی مردم استان برای ماندگاری و فعالیت در این عرصه عنوان کرد و گفت: با ادامه این روند در استان نمی‌توان چشم‌انداز مطلوبی برای فرش دستباف استان در نظر گرفت.

این مدرس دانشگاه گفت: با مدیریت صحیح این صنعت و حمایت از بافندگان می‌توان تولید فرش دستباف استان را به عنوان یکی از تولیدات با ارزآوری بالا مطرح کرد و نکته قابل توجه این است که هر گاه ما برنامه‌ریزی و مدیریت خوبی نداشتیم در رقابت جهانی بازار را به رقبای هندی، پاکستانی و نپالی باختیم.

وی در ادامه تولیدات محصولات باغی را از دیگر مزیت‌های استان برای بهبود شرایط اقتصادی مردم استان دانست و تصریح کرد: بادام، مزیت ویژه استان ما در صادرات است و با وجود اینکه ۷۵ درصد صادرات محصولات کشاورزی استان مربوط به بادام است، تنها ۱۰ درصد بادام تولیدی از گمرک استان صادر می‌شود و این یک نقیضه است.

کمالی با بیان اینکه همواره استانی خوب دیده می‌‎شود که جایگاه اقتصادی – صادراتی خوبی داشته باشد، اضافه کرد: تلاش و زحمت در استان ما انجام شده ولی امتیاز تجاری آن برای استانی است که بادام ما را صادر می‌کند.

وی در ادامه گفت: هر ساله در ایام نوروز باغداران استان نگران سرمازدگی محصولات خود هستند، اما متأسفانه تکنولوژی برای مهار سرمازدگی اعمال نشده است.

این کارشناس مسائل اقتصادی با تاکید بر اینکه اگر چشم‌اندازها تغییر کند، می‌توان قدرت تاب‌آوری را افزایش داد، اظهار کرد: استان چهارمحال و بختیاری داری مواهب الهی و پتانسیل‌‎هایی کم‌نظیر در دنیا است که با مدیریت صحیح و استفاده از نیروهای توانمند می‌توان روند توسعه استان را تسهیل بخشید.

در ادامه بهمن قدمی دمابی، مدرس دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد، با بیان اینکه چهارمحال و بختیاری از نظر شاخص‌های اقتصادی وضعیت مطلوبی ندارد، اظهار کرد: جایگاه وضعیت اقتصادی کشور و استان با جایگاه ایده‌آل فاصله بسیاری دارد.

وی افزود: عموماً زمانی‌که متفکران اقتصادی بخواهند مسیر رشد و توسعه یک کشور را طراحی و برنامه‌ریزی کنند، تمرکز آنان بر مزیت‌های آن منطقه است، به عبارتی باید توجه شود که هر مجموعه چه نقاط قوت و ضعفی دارد سپس نقاط قوت را تقویت و نقاط ضعف را برطرف کنند.

قدمی ادامه داد: چهارمحال و بختیاری نیز برای اینکه بتواند از وضعیت موجود خارج شود و شاخص‌های اقتصادی را بهبود ببخشد لازم است بر مزیت‌های آن تمرکز شود.

این مدرس دانشگاه با تاکید بر اینکه فعالیت‌های اقتصادی که در این استان در حال اجرا هستند متأسفانه نتوانسته‌اند شاخص‌های کلان را به جایگاه مطلوبی برسانند، گفت: لازم است علت و یا علل این ناتوانی به صورت دقیق و کارشناسی بررسی و تجزیه و تحلیل شده تا راهکار مناسب ارائه و دنبال شود اما برای اینکه وضعیت فعلی اصلاح و شاخص‌های اقتصادی بهبود بیابند باید به کدام سو متمرکز شد؟

وی تصریح کرد: یکی از حوزه‌هایی که امروزه در دنیای جدید اهمیتی بیش از پیش پیدا کرده است حوزه گردشگری است.

قدمی ادامه داد: امروزه با گسترش تکنولوژی و زندگی ماشینی بسیاری از فعالیت‌های سنتی حذف و ماشین‌های هوشمند جای آنان را گرفته و یا در آینده خواهند گرفت. لذا در این رابطه فعالیت‌های اقتصادی گسترده‌ای در آینده از چرخه فعالیت‌های اقتصادی خارج می‌شوند، اما تنها حوزه‌ای که سرعت و گسترش تکنولوژی، آن را تضعیف نکرده بلکه باعث تقویت آن نیز می‌شود شاخه گردشگری است.

این کارشناس مسائل اقتصادی تاکید کرد: مقوله گردشگری به دلیل دارا بودن قابلیت‌های گسترده از قبیل ماهیت خدماتی بودن آن، باعث تقویت زیرساخت‌ها و ارز آوری‌های گسترده و ایجاد ارزش افزوده بسیار بالا در حوزه‌های مختلف خواهد شد و به نوعی طول دوره بازگشت سرمایه آن نیز از نظر زمانی کوتاه است از طرفی در سطح اقتصاد ملی و بین‌المللی نیز اقتصادها در حال پرداختن به این موضوع هستند و به نوعی روی آن متمرکز شده‌اند.

وی ادامه داد: در اقتصاد فرصت‌های سود در بلند مدت وجود ندارند، به دلیل اینکه بنگاه‌ها همواره دنبال سود بیشتر هستند در نتیجه در شناسایی و جذب فرصت‌ها از هم سبقت می‌گیرند و این فرصت‌ها را از هم می‌ربایند، می‌توان گفت که امروز ممکن است سمی برای فردا باشد لذابرای آنکه از این غافله کسب سود عقب نمانیم باید از امروز تدابیری بیاندیشیم.

قدمی گفت: در حالت کلی چهارمحال و بختیاری به دلیل قابلیت‌های گسترده‌ای که در حوزه گردشگری خصوصاً شاخه‌های مرتبط با طبیعت از قبیل ورزش‌های آبی، صخره نوردی، کوه نوردی، چتر بازی و پاراگلایدر و… در سایر حوزه‌ها دارد می‌تواند مفید واقع شده و مسیر توسعه را از این طریق طی کند. پس باید تدابیری اندیشد که جذب گردشگر ملی و بین‌المللی در استان افزایش یابد.

وی با اشاره به اینکه بحث افزایش نرخ ارز می‌تواند اقتصاد ملی و استان ما را در حوزه گردشگری تقویت کند، تاکید کرد: با افزایش نرخ ارز سفر به ایران برای گردشگران خارجی ارزان‌تر شده است لذا می‌توانیم این تهدید را به فرصت تبدیل کرده و به نوعی در راستای سیاست‌های اقتصاد مقاومتی گام برداریم.

این مدرس دانشگاه دلیل آنکه از سایر حوزه‌ها همچون صنعت و… به عنوان فرصت کسب سود برای استان نگاه نمی‌شود آن است که فاصله ما با سایر استان‌ها به جز در موارد محدودی بسیار زیاد شده است و پر کردن این شکاف با توجه به محدودیت منابع به عنوان سخن اولیه علم اقتصاد امکان‌پذیر نیست و یا بسیار پر هزینه است اما این شکاف در حوزه گردشگری فعلاً اندک بوده و به راحتی قابل جبران است.

وی در پایان خاطرنشان کرد: امیدوارم مسئولان استان بتوانند با شناخت بهتر و دقیق‌تری از علم اقتصاد سیاست‌های بهینه‌ای را اتخاذ کنند تا اندکی بتوانیم اقتصاد استان و کشور را بهبود ببخشیم.

گزارش از: ساناز صیدی سامانی